Thỏa thuận phân chia di sản thừa kế theo Bộ Luật Dân sự 2015

Câu hỏi: Thỏa thuận phân chia di sản thừa kế theo Bộ Luật Dân sự 2015

Xin chào Luật sư,

Tôi có một anh trai đã lấy vợ nhưng chưa có con. Tháng 8/2016, trong lần đi công tác anh tôi không may gặp tai nạn và qua đời. Trước khi lấy vợ, anh tôi có mua một thửa đất và đứng tên trên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Vì anh tôi không để lại di chúc, nên mọi người trong gia đình gồm mẹ tôi, tôi và chị dâu đã thỏa thuận phân chia thửa đất trên thành ba phần, mỗi người một phần. Xin Luật sư cho hỏi, việc gia đình tôi phân chia như vậy có được không, và phải thực hiện những bước nào để được pháp luật công nhận?

Kính mong các luật sư sớm phúc đáp giúp tôi, trân trọng cám ơn!

Trả lời: (Câu trả lời chỉ mang tính tham khảo)

Chào bạn,

Khi một người chết để lại di sản thừa kế thì di sản đó được xử lý theo di chúc hoặc phân chia cho những người có quyền thừa kế theo quy định của luật. Tuy nhiên, trong trường hợp tất cả các thừa kế đều thống nhất thỏa thuận phân chia theo phương thức khác với quy định của luật hoặc khác với di chúc, thì pháp luật vẫn công nhận sự thỏa thuận của họ. Đối với trường hợp của bạn, Phamlaw xin đưa ra quan điểm tư vấn như sau:

Thứ nhất, việc xác định người có quyền thừa kế

Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong các trường hợp cụ thể mà Bộ luật dân sự 2015 đã liệt kê, trong đó bao gồm trường hợp người chết không để lại di chúc. Trong tình huống này, những người có quyền thừa kế được xác định theo hàng thừa kế, cụ thể tại khoản 1 điều 651 Bộ luật dân sự 2015:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Theo quy định tại điều này, những người thừa kế cùng hàng được hưởng di sản bằng nhau; và người ở hàng thừa kế sau chỉ  được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản. Trường hợp của anh trai bạn, thì người có quyền thừa kế là chị dâu và mẹ bạn.

Thứ hai, quy định về thỏa thuận phân chia di sản

Khoản 1 điều 656 Bộ luật dân sự 2015 quy định như sau: “1. Sau khi có thông báo về việc mở thừa kế hoặc di chúc được công bố, những người thừa kế có thể họp mặt để thoả thuận những việc sau đây:

a) Cử người quản lý di sản, người phân chia di sản, xác định quyền, nghĩa vụ của những người này, nếu người để lại di sản không chỉ định trong di chúc;

b) Cách thức phân chia di sản.”

Theo quy định này, thì sau khi có thông báo mở thừa kế, những người thừa kế có thể tiến hành họp mặt. Thỏa thuận phân chia di sản cũng chỉ trong phạm vi những người có quyền thừa kế, nghĩa là chỉ có chị dâu và mẹ bạn tham gia, tài sản là di sản thừa kế được phân chia cho hai người này. Nếu muốn phân chia di sản thừa kế cho bạn và được pháp luật thừa nhận, thì cần thực hiện qua 2 bước:

• Bước 1: Khai nhận di sản thừa kế tại Phòng công chứng nơi có bất động sản.
• Bước 2: Sau khi hoàn thành việc sang tên mẹ và chị dâu đối với thửa đất anh trai để lại, hai người sẽ tiến hành phân chia tài sản chung và tách thửa; đồng thời làm thủ tục chuyển nhượng hoặc tặng cho một phần thửa đất cho bạn.

Thứ ba, trình tự tiến hành khai nhận di sản thừa kế

Thủ tục khai nhận di sản thừa kế theo điều 57, điều 58 Luật công chứng 2014 và điều 18 Nghị định 29/2015/NĐ-CP ngày 15/03/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật công chứng 2014 như sau:

–  Những người cùng được hưởng di sản theo pháp luật nhưng thỏa thuận không phân chia di sản đó đến và yêu cầu công chứng văn bản khai nhận di sản tại Phòng công chứng nơi có đất;

–  Công chứng viên phải kiểm tra để xác định người để lại di sản đúng là người có quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản và những người yêu cầu công chứng đúng là người được hưởng di sản; nếu thấy chưa rõ hoặc có căn cứ cho rằng việc để lại di sản và hưởng di sản là không đúng pháp luật thì từ chối yêu cầu công chứng hoặc theo đề nghị của người yêu cầu công chứng, công chứng viên tiến hành xác minh hoặc yêu cầu giám định;

–  Việc thụ lý công chứng văn bản khai nhận di sản phải được niêm yết trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày niêm yết. Việc niêm yết do tổ chức hành nghề công chứng thực hiện tại trụ sở của Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có bất động sản.

Sau khi nhận được bản niêm yết thừa kế có xác nhận của Ủy ban nhân dân cấp xã không có tranh chấp, khiếu kiện, Công chứng viên tiến hành ký kết văn bản khai nhận di sản. Sau khi có văn bản này, những người thừa kế tiến hành thủ tục xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất tại Ủy ban nhân dân cấp huyện nơi có đất.

Khi đã có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đứng tên mẹ và chị dâu bạn, thì hai người phân chia tài sản chung, và thực hiện tách thửa cùng với tặng cho quyền sử dụng đất 1 phần thửa đất cho bạn. Cần lưu ý là thửa đất sau khi tách phải đáp ứng đủ diện tích tổi thiểu được tách thửa theo quy định cụ thể tại địa phương nơi có đất.

Việc tách thửa được thực hiện theo quy trình sau:

• Chuẩn bị hồ sơ gồm: Đơn đề nghị tách thửa theo Mẫu số 11/ĐK ban hành kèm theo Thông tư 24/2014/TT-BTNMT và Giấy chứng nhận đã cấp;
• Nộp hồ sơ tại Sở tài nguyên và Môi trường;
• Nhận kết quả.

Trên đây là những quan điểm của PHAMLAW về Thỏa thuận phân chia di sản thừa kế theo Bộ Luật Dân sự 2015. Nếu Quý khách có bất kỳ thắc mắc hay cần thêm thông tin chi tiết, xin hãy liên hệ với bộ phận tư vấn thủ tục hành chính 1900 của PHAMLAW. Để được tư vấn các thủ tục sang tên Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; thủ tục khai nhận di sản thừa kế, thủ tục tặng cho/chuyển nhượng quyền sử dụng đất… Quý khách hàng vui lòng kết nói tới số hotline: 097 393 8866, chúng tôi luôn sẵn sàng hỗ trợ.

———————————-

Phòng tư vấn pháp luật chuyên sâu – Phamlaw